Biodiverzitet predstavlja raznolikost i različitost živih organizama. Smatra se da broj vrsta koje nepovratno bivaju izgubljene godišnje dostiže neverovatnih 27.000. Sa 100 organskih vrsta izumrlih u toku jednog dana, stopa izumiranja postaje hiljadu puta veća od procenjene normalne evolucione stope izumiranja.
Krajnje direktno, nestajanje organskih vrsta nenadoknadivo šteti celom sistemu Zemlje. Naša pažnja i naša energija moraju biti usmerene na očuvanje naše planete i života na njoj!
Pogledaj duboko u prirodu i onda ćeš sve bolje razumeti.
Albert Ajnštajn
ZNAČAJ BIODIVERZITETA
Fundamentalni značaj biodiverziteta vidimo u činjenici da sveukupnost svih oblika života na našoj planeti jeste znatno složeniji fenomen od ukupnog zbira pojedinačnih organskih vrsta. Biodiverzitet kao fenomen uključuje raznovrsnost ekoloških odnosa koji su se u dugogodišnjoj evoluciji uspostavljali između različitih organskih vrsta i koji čine osnovu postojanja, složenosti, stabilnosti i funkcionisanja, kako svakog pojedinačnog ekosistema, bioma, odnosno, biosfere u celini, tako i opstanka, budućnosti i evolucije svake organske vrste, pa i vrste homo sapiens – čoveka.
Bez biodiverziteta nema biogeohemijskih ciklusa i produkcije kiseonika, nema funkcionisanja ekosistema, nema fotosinteze niti razgradnje organske materije. Očuvani biodiverzitet doprinosi regulaciji klime, umanjuje efekat staklene bašte, održava kvalitet vazduha i vode, javlja se kao kontrolor suša i poplava…
Teritoriju Srbije karakteriše velika genetička, specijska i ekosistemska raznovrsnost, koja se pojavljuje kao odgovor živog sveta na geološku, klimatsku, hidrološku i oragrafsku raznovrsnost Srbije, uz svu složenost istorijskih promena koje su se dešavale u prošlosti na ovim prostorima. Danas visokoplaninski i planinski masivi Srbije kao deo Balkanskog poluostrva predstavljaju jedan od šest centara evropskog biodiverziteta. Uz to, Republika Srbija je po bogatstvu flore potencijalno jedan od globalnih centara biljne raznovrsnosti. Iako sa 88.361 km2, Republika Srbija čini samo 2,1 odsto kopna Evrope, a biološka raznovrsnost različitih grupa živih organizama je visoka.
Biodiverzitet Srbije
Na području Republike Srbije se nalazi:
– 39% vaskularne flore Evrope;
– 51% faune riba Evrope;
– 49% faune gmizavaca i vodozemaca Evrope;
– 74% faune ptica Evrope;
– 67% faune sisara Evrope.
Visokom stepenu biodiverziteta Republike Srbije dodatno doprinosi i raznovrsna vegetacija. Tokom ledenog doba teritorija sadašnje Republike Srbije predstavljala je pribežišta za veliki broj vrsta. Zahvaljujući tome, područje Republike Srbije nastanjuju mnoge reliktne i endemo-reliktne vrste. Genetički resursi u Republici Srbiji veoma su bogati i obuhvataju veliki broj autohtonih sorti gajenih biljnih vrsta i rasa domaćih životinja. Genetički resursi od značaja za proizvodnju hrane i poljoprivredu održavaju se u tradicionalnim poljoprivrednim sistemima ili u ex-situ uslovima.
Autohtone rase
Republika Srbija poseduje jedinstvene rase i sojeve domaćih životinja, nastale dugotrajnim procesom selekcije pod uticajem čoveka i prirodnih uslova koji vladaju u određenim područjima. Međutim, depopulacija planinskih predela, kao i zapostavljanje i napuštanje stočarske proizvodnje u marginalnim područjima dovelo je do nestajanja brojnih rasa i sojeva domaćih životinja.
Ugrožene autohtone rase: domaći brdski konj, nonius, balkanski magarac, govedo buša, podolsko goveče, domaći bivo; svinje – mangulica, moravka, resavka; ovce – pramenka; balkanska koza; kokoške – svrljiška, somborska kaporka, banatski gološijan.
Autohtone rase koje su opstale u Republici Srbiji su domaća ćurka, domaća plovka, podunavska guska, domaća biserka, golub srpski visokoletač i pas šarplaninac.
Nepoznat je status sledećih rasa: baljuša (metohijska crnoglava pramenka), istočnosrbijanska kokoš, novopazarska guska, kao i nestandardizovane rase pasa koje se koriste u zaštiti stada (srpski pastirski pas) ili radni psi za upravljanje stadom (pulini).
Na području Republike Srbije se nalazi i autohtona rasa pčele, Apis melifera carnica sa varijetetima, koja predstavlja jednu od najvrednijih rasa medonosne pčele na svetu.
Izvor: Strategija biološke raznovrsnosti Republike Srbije
